برکناری بولتون از دولت ترامپ، واکنش رسانه های بین المللی را برانگیخته و تحلیل های متفاوتی از زوایای این تصمیم ترامپ ارائه داده و عمدتا به دنبال پاسخ به پرسش های اساسی در این باره بوده اند. اخراج بولتون چه تاثیری بر روابط امریکا با ایران و دیگر کشورها خواهد گذاشت؟ آیا علت اصلی برکناری بولتون، اختلاف‌نظر او با ترامپ درباره موضوع مذاکره با روحانی بود؟
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، جان بولتون که برخی در واشنگتن وی را وزیر جنگ خطاب می کردند، از کاخ سفید اخراج کرد. موضوع اختلاف نظر بین دونالد ترامپ و مشاور امنیت ملی او، جان بولتون،
مدت‌ها پیش در رسانه‌های آمریکا بازتاب یافته بود. به‌رغم آن اخراج یا
کناره‌گیری جان بولتون، برای بسیاری از
تحلیلگران غافلگیرکننده بوده است.
به گزارش
اعتدال، سایت‌ها و روزنامه‌های بین‌المللی به خصوص رسانه های آمریکا توجه ویژه‌ای به برکناری و اخراج جان بولتون از سمت مشاور امنیت ملی رییس جمهوری آمریکا نشان داده‌اند و به گمانه‌زنی درباره پیامدهای این موضوع پرداخته‌اند.
ترامپ و بولتون در مورد ایران با یکدیگر اختلاف‌نظر داشتند
سایت "
ووکس" با اشاره به اینکه بولتون در حال حاضر سومین مشاور امنیت ملی ترامپ است که سمت خود را پس از "مایکل فلین" و "اچ ار مک مستر" ترک می‌کند، می‌نویسد: "برخلاف آن دو نفر، هرگز تصور نمی‌شد که بولتون تا آخر در مقام خود باقی بماند چرا که در بسیاری از موارد دیدگاه متفاوتی در عرصه سیاست خارجی با ترامپ داشت. علیرغم آنکه ترامپ در تلاش برای خارج کردن امریکا از جنگ‌های پرهزینه خارجی و دور نگهداشتن آن کشور از وارد شدن به جنگ‌های جدید بود، بولتون معمار اصلی جنگ عراق در سال 2003 میلادی بود و مدت‌ها است که طرفدار تغییر رژیم در کشورهای خاورمیانه و امریکای لاتین با مداخله امریکا است. مطمئنا همانگونه که بسیاری انتظار داشتند این ناسازگاری باعث اصطکاک میان این دو نفر در مورد موضوعات مهم سیاست خارجی از جمله کره شمالی، ایران و ونزوئلا شد".
این سایت در ادامه با طرح این پرسش که "بولتون چگونه ترامپ را از دست داد"؟ می‌نویسد: "اولین اختلاف بزرگ میان آن دو درباره کره شمالی بود. بولتون از دوران بوش تعارض بسیاری با دولت پیونگ یانگ داشته و از انجام اقدام نظامی هوایی پیشگیرانه علیه تاسیسات هسته‌ای آن کشور طرفداری کرده بود و به دولت ترامپ فشار آورد تا رویکرد جنگ‌طلبانه‌ای در قبال "کیم جونگ اون" رهبر کره شمالی داشته باشد. این در حالی بود که رییس‌جمهوری امریکا تلاش میکرد تا دیدار چهره به چهره مستقیم و مذاکره با کره شمالی را انجام دهد. اینگونه هم شد و ترامپ توصیه‌های بولتون در مورد کره شمالی را نادیده گرفت و چندین بار با کیم دیدار کرد و گفته که برای انعقاد قرارداد با کیم عجله‌ای ندارد. در مورد ونزوئلا، بولتون به تشکیل کارزار برای سرنگون کردن "نیکلاس مادورو" رییس جمهروی ونزوئلا باور داشت. ترامپ با این نظر موافقت کرد و از "خوان گوایدو" رهبر مخالفان دولت ونزوئلا حمایت و او را رهبر واقعی ونزوئلا معرفی کرد. بولتون و اطرافیان او ترامپ را متقاعد کرده بودند که مادورو به زودی سرنگون خواهد شد. با این حال، این سناریو تحقق نیافت و به نظر می‌رسد به زودی هم تحقق نخواهد یافت.
بولتون حتی در جریان مذاکرات با طالبان نیز درباره چگونگی پایان دادن به جنگ در افغانستان از روند مذاکرات کنار گذاشته شد. در گزارش‌ها اشاره شده که او مخالفت آشکار خود را با مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا ابراز کرده بود. مهمتر از همه ترامپ و بولتون در مورد ایران با یکدیگر اختلاف‌نظر داشتند. هر دو طرف از موضع سخت‌گیرانه در قبال ایران حمایت می‌کردند. با این حال، در مورد اینکه هدف نهایی باید چه باشد و از چه ابزاری برای رسیدن به آن استفاده شود دیدگاه متفاوتی از یکدیگر داشتند. ترامپ بارها گفته است که هدف‌اش مذاکره برای توافقی تازه و بهتر با ایران به جای برجام است. او خواستار لغو توافق هسته‌ای دوران اوباما است. تحریم اقتصادی اعمال شده علیه ایران از سوی ترامپ ابزاری برای دستیابی به این هدف بوده است. فرض ترامپ بر این پایه است که تحریم‌ها به قدری بر اقتصاد ایران فشار می‌آورند که دولت ایران در نهایت تصمیم می‌گیرد برای رهایی از شر تحریم‌ها به میز مذاکره با امریکا بازگردد. در مقابل، بولتون خواستار سرنگونی حکومت ایران و جایگزین ساختن آن با حکومتی دوست امریکا بود. او هیچگاه پنهان نکرده بود که مایل به استفاده امریکا از قوای نظامی برای شکست دادن ایران است. این دقیقا نقطه مقابل خواست ترامپ است که همواره از ماجراجویی‌های نظامی خارجی دوری کرده است. او بارها گفته که نمی‌خواهد وارد جنگ با ایران شود".
ووکس در پایان می‌نویسد: "بولتون همواره گفته بود که تصمیم‌گیرنده نهایی در سیاست خارجی امریکا شخص رییس‌جمهوری است. با این وجود، واقعیت آن است که او در جهتی حرکت میکرد که سیاست خارجی را در مسیری خصمانه قرار می‌داد. خروج بولتون از دولت بدان معنا است که رییس‌جمهوری امریکا می‌تواند در صورت تمایل به مشاوره‌های اطرافیان خود گوش کند. با این وجود، در پایان، سیاست خارجی امریکا آن چیزی است که اراده ترامپ درباره آن تصمیم‌گیری می‌کند. حتی یک بوروکرات جنگ‌طلب مانند بولتون نیز نمی‌تواند این موضوع را تغییر دهد.
استراتژی مبهم ترامپشبکه خبری "
سی ان ان" نیز در گزارشی با اشاره به برکنار بولتون از مقام خود می‌نویسد، اخراج بولتون به سادگی تازه‌ترین نمونه از ماهیت کاملا سرسختانه ترامپ است. او هیچ استراتژی جامعی ندارد. هیچ طرحی وجود ندارد. در کاخ سفید تنها ترامپ وجود و حضور دارد که تصمیم‌گیری می‌کند. ترامپ حتی یک سخنرانی پیروزی ننوشته بود چرا که در دوره انتخابات حتی اطرافیان‌اش نیز اعتقاد نداشتند که او شانسی برای پیروزی داشته باشد. هیچ برنامه بزرگی برای دولت او از ابتدا وچود نداشت. فقط شخص او وجود داشته است. واقعیت آن است که ترامپ علاقه‌ای به شنیدن مخالفتی با نظرات خود ندارد. یکی از منابع آگاه می‌گوید حتی پیش از انتخاب بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی، او به ترامپ قول داده بود که در صورت انتخاب موجب آغاز هیچ جنگی نخواهد شد. آنچه وجود دارد فقط ترامپ و هوس‌های او است. این مسیری به سوی جهنم برای دولت امریکا است.
اخراج بولتون چه تاثیری بر روابط آمریکا با دیگر کشورها دارد؟روزنامه "
گاردین" نیز در گزارشی به این موضوع پرداخته که اخراج بولتون از سمت مشاور امنیت ملی چه تاثیری بر روابط امریکا با دیگر کشورهای جهان از جمله ایران و کره شمالی خواهد گذاشت. این روزنامه می‌نویسد: "برکناری بولتون می تواند نشان‌دهنده اختلاف شخصی ترامپ با بولتون و یا نتیجه رقابت بولتون با پمپئو باشد. با این حال، دلیل آن هر چه باشد پیامدهایی برای سیاست خارجی امریکا خواهد داشت. ضدیت ترامپ با جهانی‌گرایی و چندجانبه‌گرایی باقی خواهد ماند. با این حال، سیاست عدم مداخله او در امور دیگر کشورها تقویت خواهد شد. در مورد افغانستان، بولتون مخالف خروج نیروهای امریکا از آن کشور بود. جالب است که به نظر می‌رسد ترامپ در روزهای اخیر ضمن لغو دیدار با رهبران طالبان با این موضع بولتون همراه شده است. در مورد ونزوئلا، بولتون خواستار اعزام سربازان امریکایی به آن کشور برای سرنگون کردن مادورو بود. بولتون مطمئن بود که مادورو سرنگون می‌شود و ارتش ونزوئلا به مخالفان خواهد پیوست. با این حال، این سیاست اعتبار خود را از دست داده و به موفقیت نیانجامید.
در مورد ایران، پمپئو، بولتون و مایک پنس همگی به ترامپ توصیه کردند تا پس از ساقط شدن پهپاد امریکایی توسط ایران برای حمله‌ای نظامی به ایران در تابستان امسال برنامه‌ریزی کند. با این حال، ترامپ از ترس عواقب حمله نظامی از این تصمیم عقب‌نشینی کرد. این مسئله سبب شد تا او صرفا به سیاست فشار حداکثری وابسته شود. متحدان اروپایی امریکا در برابر تصمیم ترامپ مقاومت کرده‌اند. واقعیت آن است که امریکا اگر قصد حمله به ایران را نداشته باشد تنها گزینه جایگزین گفت‌وگو با تهران است. بولتون نتوانست کاری کند که سناریوی تغییر رژیم در ایران تحقق یابد. اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در ایران علیه یک دشمن خارجی متحد شده‌اند و اپوزیسیون خارج‌نشین نتوانست کاری انجام دهد. ترامپ اکنون خواستار دیدار با روحانی است. با این حال، صرف اخراج بولتون این دیدار را میسر نخواهد ساخت و او باید خواسته روحانی مبنی بر لغو تحریم صادرات نفت ایران را تحقق بخشد. پمپئو پس از انتشار خبر اخراج بولتون اعلام کرد که ترامپ می‌تواند با روحانی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر ماه جاری ملاقات کند.
در مورد روسیه، ترامپ از تلاش دولت فرانسه برای بازگرداندن روسیه به جی -7 استقبال کرده بود؛ موضوعی که با مخالفت اروپایی‌ها مواجه شده است. بولتون مخالف این موضوع بود چرا که ضدپوتین بود و روابط امریکا و روسیه را خارج از چارچوب جنگ سرد نمی‌دید. ترامپ اکنون با اخراج بولتون فرصت مناسبی برای گشایش روابط با مسکو خواهد داشت؛ به خصوص پس از آن که مکرون رییس جمهوری فرانسه خواستار آغاز مذاکرات با روسیه درباره وضعیت اوکراین شده است. در مورد کره شمالی، بولتون از دوران بوش خواستار حمله نظامی پیش‌دستانه علیه آن کشور شده بود و به شدت مخالف گفت‌وگو با رهبر آن کشور بود. پس از انجام آزمایشات مکرر موشکی کوتاه‌برد کره شمالی، بولتون این آزمایشات را نقض قطعنامه‌های سازمان ملل دانست در حالی که ترامپ مخالف نظر او بود. بولتون حتی متهم به خرابکاری در پشت‌پرده برای برهم زدن مذاکرات امریکا با کره‌شمالی شده بود".
گشایشی برای مذاکره ایران و آمریکا؟سایت "
کوارتز" هم در گزارشی با اشاره به اینکه برکناری بولتون می‌تواند فضایی را برای گشایش مذاکرات و روابط ایران و امریکا باز کند، می‌نویسد: "بولتون سال‌ها خواستار تغییر رژیم در ایران با هر وسیله ضروری بود. حضور او در کابینه ترامپ به عنوان عامل مهم افزایش تنش با تهران در ماه‌های اخیر قلمداد می‌شد. او دائما خواستار مقابله با ایران بود. او پس از ساقط شدن پهپاد امریکایی توسط ایران خواستار اقدام نظامی امریکا علیه ایران شده بود. ترامپ با اشاره به این موضوع که خواستار تغییر رژیم در ایران نیست به طور علنی مخالفت خود را با بولتون نشان داد. "الکس وطن خواه" پژوهشگر ارشد انستیتو خاورمیانه معتقد است برکناری بولتون فرصتی را برای هر دو طرف ایرانی و امریکایی به منظور گشایش باب مذاکرات فراهم کرده است. گفت و گو هیج مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر گفت‌وگویی صورت گیرد انتظارات بسیار حداقلی خواهند بود".
خبری خوش برای طرفداران سیاست‌های اوباما درباره ایرانروزنامه دست راستی "
واشنگتن اگزماینر" نیز در مقاله‌ای اشاره می‌کند که برکناری بولتون از مقام خود خبری خوش برای آن دسته از افرادی است که از سیاست اوباما در قبال ایران حمایت می‌کردند. ترامپ به تدریج از موضع سرسختانه در قبال ایران دور شد. نقطه عطف این موضوع دستور لغو حمله نظامی هوایی علیه ایران بود. ترامپ علیرغم تحریم‌های شدید اقتصادی علیه ایران هنوز هم از برداشتن گام نهایی و موثر برای خنثی کردن برجام خودداری کرده است. از همه مهمتر او از پایان دادن به تمام جنبه‌های همکاری هسته‌ای با ایران خودداری کرده و همکاری غیرنظامی سایر کشورها با ایران را مستثنی کرده است. اکنون که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که ردپای اورانیوم را در یک انبار اتمی در ایران یافته است، ترامپ در مقابل می‌گوید خواستار دیدار با حسن روحانی رییس جمهوری ایران است. رفتار ترامپ در قبال ایران نامشخص است. از سویی ترس از درگیری بین‌المللی دارد، از سویی می‌خواهد ظاهری سرسخت از خود نشان دهد و از سوی دیگر خواستار نابودسازی میراث اوباما است. این درآمیختگی را می‌توان در تیم مشاوران او نیز دید که ترکیبی از افراد مختلف است؛ افراد تندرو، افرادی که با اوباما کار کرده‌اند، محافظه‌کاران غیرمتعهد و افرادی از بدنه دستگاه دیپلماسی واشنگتن هستند. اکنون با جدا ساختن بولتون از کابینه، آن طیفی در درون کابینه ترامپ خوشحال هستند که مخالف تندروی ترامپ در قبال ایران و احتمال وارد شدن امریکا به جنگ با آن کشور بودند. اکنون با حذف بولتون احتمال آن زیاد است که ترامپ کماکان در مسیر سازش با ایران گام بردارد".
اختلاف بولتون و ترامپ درباره ایرانسایت "
دیلی بیست" هم در گزارشی می‌نویسد به احتمال بسیار زیاد اختلاف‌نظر اصلی ترامپ با بولتون بر سر ایران بوده است. معمار اصلی سیاست فشار حداکثری علیه ایران بولتون بود. او سال‌ها خواستار فشار بر ایران بود. در ادامه مسیر، ترامپ علیرغم اتخاذ خط مشی سرسختانه علیه ایران از رویکرد خصمانه بولتون دور شد. به گفته دو منبع آگاه امریکایی و سه فرد درگیر در سیاستگذاری امنیت ملی در دولت ترامپ، طی چند هفته گذشته همه چیز مشخص شد. ترامپ در گفت‌وگو با بولتون و سایر اطرافیان گفت که خواستار دیدار با روحانی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر است. یکی از اصلی‌ترین پیش‌شرط‌های ایران برای پذیرش این دیدار رفع برخی از تحریم‌ها بوده است. به گفته سه مقام امریکایی، برای بولتون این موضوع که ترامپ حتی خواستار دیدار با روحانی است پایان کار بود. این موضوع نشان می‌داد که ترامپ اعتماد خود را به مشاور امنیت ملی‌اش از دست داده است. یکی از مقام‌های امریکایی می‌گوید بولتون و ترامپ آخرین صحبت‌شان درباره ایران بوده است. بولتون به ترامپ گفته بود: "چرا می‌خواهید با روحانی ملاقات کنید"؟
رویکرد ترامپ درباره ایران به چه سمتی خواهد رفت؟سایت "
المانیتور" هم در گزارشی می‌نویسد برکناری بولتون از سمت مشاور امنیت ملی نیز رویکرد ترامپ در قبال ایران را مشخص نخواهد کرد و ابهام در این‌باره حفظ خواهد شد. علیرغم آنکه پمپئو وزیر خارجه از تمایل ترامپ برای دیدار با روحانی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخن گفته با این حال، وزیر خزانه‌داری امریکا تحریم‌های تازه‌ای را علیه ایران وضع کرده و گفته به فشار اقتصادی علیه ایران ادامه خواهد داد.
این سایت با گمانه‌زنی درباره افرادی که ممکن است جانشین بولتون شوند می‌نویسد: "به نظر می‌رسد افرادی چون "ریچارد گرنل" سفیر امریکا در آلمان، "استفن بیگون" نماینده ویژه امریکا در امور کره‌شمالی، "داگلاس مک گرگور" سرهنگ بازنشسته امریکایی و "برایان هوک" نماینده ویژه امریکا در امور ایران از جمله گزینه‌های محتمل هستند".
"ریچارد گرنل" سفیر امریکا در آلمان تلاش شدیدی را برای بازداشتن شرکت‌های آلمانی از تجارت با ایران انجام داده است و موضعی شدیدا مخالف همکاری اقتصادی اروپایی‌ها با دولت ایران دارد. او از حامیان فشار حداکثری اقتصادی علیه ایران است.
"استفن بیگون" نماینده ویژه ترامپ برای مذاکره با کره شمالی اظهارنظری درباره ایران نداشته است با این حال، انتخاب احتمالی او نشان خواهد داد که ترامپ به طور جدی خواستار دیپلماسی با ایران است.
نکته جالب توجه درباره "داگلاس مک گرگور" است. او صریحا گفته است که ایران به هیچ وجه امریکا را تهدید نمی‌کند و عربستان و امارات می‌خواهند امریکا را به درگیری با ایران بکشانند. او در مصاحبه‌ای با "فاکس نیوز" گفته بود که علیرغم آنچه در مورد ایران گفته می‌شود، این کشور در مبارزه علیه داعش با ما هدفی مشترک دارد.
"برایان هوک" نماینده امریکا در امور ایران در مقابل، تندترین مواضع را علیه ایران اتخاذ کرده است. او خواستار اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران بوده و این تحریم‌ها را کارساز دانسته است.
یا کاخ سفید بزودی به رویکرد اوباما را در قبال ایران باز خواهد گشت؟
پایگاه خبری "بلومبرگ" نوشت: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تصمیم گرفت که جان بولتون، مشاور امنیت ملی خود را برکنار کند. اما اخراج بولتون از کاخ سفید رویدادی قابل پیش بینی بود. او و رئیس جمهور بر سر مسائل مختلف از جمله افغانستان و کره شمالی اختلاف نظر داشتند. همچنین سیاست های تند بولتون در قبال مادورو در ونزوئلا موجب عصبانیت ترامپ شده بود.
در ادامه این مطلب آمده است: اما ترامپ و بولتون بیشتر از همه چیز در مورد نحوه برخورد با ایران با یکدیگر اختلاف داشتند. بولتون از خروج کامل آمریکا از توافق هسته ای 2015 و کمپین فشار حداکثری علیه ایران حمایت کرد. بولتون همچنین اوایل امسال با کمک مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا توانست رئیس جمهور را برای نگه داشتن بخشی از سربازان آمریکایی در داخل سوریه قانع کند.
رئیس جمهور نیز از کارزار فشار حداکثری علیه تهران پشتیبانی کرده است. اما در هفته های اخیر شاهد گمانه زنی های زیادی در مورد تغییر رویکرد ترامپ بوده ایم. سال گذشته وزیر خارجه آمریکا در یکی از سخنرانی های خود 12 شرط را برای از سرگیری مذاکره با جمهوری اسلامی ایران تعیین کرده بود. اما ترامپ ماه گذشته در اجلاس سران جی-7 در فرانسه تنها سه خواسته را برای برداشتن تحریم های ایران مطرح کرد. البته ترامپ از ابتدا اعلام کرده بود که حاضر است بدون هیچ پیش شرطی با رهبران ایران ملاقات کند. اما ظاهرا در هفته های اخیر او بیشتر به سمت مسیر دیپلماسی متمایل شده است. ماه گذشته آقای جواد ظریف، وزیر خارجه ایران توسط امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه به اجلاس جی-7 دعوت شد. ظاهرا هدف ماکرون میانجیگری بین تهران و واشنگتن بوده است.
روز سه شنبه خبرنگاران در کنفرانس خبری استیو منوشین، وزیر خزانه داری و مایک پمپئو سوالاتی را در مورد احتمال دیدار ترامپ با آقای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در اواخر ماه جاری در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کردند. پمپئو در این ارتباط گفت: «البته رئیس جمهور حاضر است بدون هیچ پیش شرطی با آقای روحانی دیدار کند».
مقامات ایرانی هنوز با برگزاری هر گونه ملاقاتی بین دیپلمات های دو کشور مخالفت کرده اند. ظریف تاکید کرده است که آمریکا باید در ابتدا تحریم ها را بردارد. آقای روحانی نیز در زمان مذاکره توافق هسته ای برجام فقط به یک مکالمه تلفنی کوتاه با اوباما بسنده کرده بود.
در هر صورت، خروج جان بولتون از کاخ سفید می تواند شرایط لازم برای برگزاری یک اجلاس را محیا کند. ظریف نیز در کنفرانس های خبری و حساب توییتر خود مرتب جان بولتون را هدف قرار می داد. وزیر خارجه ایران معتقد بود که بولتون عامل اصلی تشدید تنش بین تهران و واشنگتن است. بسیاری از متحدان ظریف در آمریکا نیز از اخراج جان بولتون استقبال کردند. جمال عبدی، رئیس شورای ملی ایرانیان آمریکا در بیانیه خود گفت: «آقای ترامپ شاید بهترین تصمیم را دوره ریاست جمهوری خود گرفته باشد. خروج بولتون احتمال بروز یک جنگ فاجعه آمیز دیگر در خاورمیانه را کاهش می دهد».
حتی برخی عناصر راست گرای آمریکا نیز در گذشته از حضور جان بولتون انتقاد کرده بود. تاکر کارلسون، مجری معروف شبکه خبری فاکس نیوز در ماه ژوئن جان بولتون را به یک کرم دیوان سالارانه شباهت داده بود. آقای رند پال، سناتور جمهوری خواه کنگره نیز اخیرا در نیویورک با وزیر خارجه ایران ملاقات کرد. او یکی از منتقدان سرسخت جان بولتون بوده است.
البته مقصر جلوه دادن جان بولتون به خاطر تنش های اخیر در منطقه نامعقول است. بولتون تقریبا یک سال در کاخ سفید حضور داشت.
اچ آر مک مستر پیش از جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ انجام وظیفه میکرد. مک مستر معتقد بود که آمریکا نباید از توافق هسته ای خارج شود. در عوض، دولت آمریکا باید متحدان اروپایی خود را تحت فشار قرار دهد تا برای برطرف کردن نقاط ضعف برجام با ترامپ همکاری کنند. اما ترامپ در سال 2017 چندین جلسه ملاقات را با جان بولتون برگزار کرد و دیدگاه های او را در مورد خروج از توافق هسته ای جویا شد. در نهایت جان بولتون جانشین مک مستر در تیم امنیت ملی کاخ سفید شد.
به نظر می رسد که ترامپ از تصمیم خود پشیمان شده است. ظاهرا او در حال دنبال کردن همان رویکردی است که دولت اوباما طی کرده بود. رئیس جمهور اکنون می تواند مشاوری را به تیم امنیت ملی خود اضافه کند که دیدگاه های مشابهی داشته باشد.
بولتون میراثی جز هرج و مرج نداشت
روزنامه آمریکایی "واشنگتن‌پست" در سرمقاله خود ضمن تأکید بر اینکه مشاور امنیت ملی کاخ سفید پیش از این باید برکنار می‌شد، نوشت که «جان بولتون»، میراثی جز هرج و مرج و اختلال عملکرد نداشت و هیچ دستاورد مهمی برجای نگذاشت.
«دونالد ترامپ» در یک پیام توییتری اعلام کرد که بولتون را اخراج کرده است و گفت که دیگر در کاخ سفید به او نیازی ندارد.
واشنگتن‌پست در تحلیل این رخداد نوشت که کناره‌گیری جان بولتون از سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید یک اقدام منطقی بود که حتی موعد آن نیز به سر رسیده بود.
این گزارش سپس به موضع جنگ‌طلبانه بولتون اشاره کرد و نوشت که وی با یک ایدئولوژی سفت و سخت، طرفدار اقدام نظامی علیه دشمنان و رقبای آمریکا و مخالف مذاکره با کره شمالی و ایران بود.
آنطور که این گزارش می‌نویسد، بولتون، علیرغم آنکه ترامپ با مواضع وی مخالف بود، حاضر نشد عقاید خود را با ترامپ هماهنگ کند و در عوض با آنهایی که از خواسته‌های رئیس‌جمهور آمریکا استقبال می‌کردند وارد جدال شد که قابل توجه ترین آنها، «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بود.
واشنگتن‌پست در خصوص پیام توییتری ترامپ در خصوص برکنار کردن بولتون از مشاور امنیت ملی کاخ سفید نوشت، ترامپ قطعاٌ برای یکبار در پیام توییتری خود حقیقت را گفت و توییت کرد: «من همچون بسیاری در دولت خود، شدیداً با بسیاری از پیشنهادهای بولتون مخالف بودم».
این گزارش سپس ادامه داد، با اینحال نمی‌توان چندان بولتون را که در دولت‌های پیشین نیز فعالیت داشته، مقصر دانست زیرا عقاید فراجنگ‌طلبانه و اصطکاک‌های بروکراتیک وی کاملاً شناخته شده بود و حتی وقتی ترامپ در آوریل سال گذشته میلادی، او را منصوب کرد، اینگونه رفتارهای بولتون کاملاً در واشنگتن محسوس و شناخته شده بود. با اینحال، رئیس‌جمهور آمریکا، که ظرف ۱۵ ماه به دنبال سومین مشاور امنیت ملی خود بود، هیچ اعتنایی به این حقایق نکرد.
آنطور که در سرمقاله این روزنامه نوشته شده است، ظاهراً بولتون به این دلیل بعنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید منصوب شد که ترامپ از مشاهده وی در تلویزیون لذت می‌برد و نتیجه آن، به بار آمدن هرج و مرج در سیاست خارجی دولت آمریکا شد و موجب شد که ترامپ هیچ‌گونه دستاورد مهمی نداشته باشد.
این گزارش در ادامه در خصوص اقدامات منفی بولتون در دولت ترامپ نوشت، هفته گذشته، بولتون، ترامپ را متقاعد کرد تا توافق با طالبان را درست قبل از آنکه امضا شود، لغو کند و این در حالی است که وزارت خارجه آمریکا یکسال برای تحقق چنین توافقی با طالبان مذاکره کرده بود.
از طرف دیگر، بنا بر این گزارش، بولتون اوایل سال جاری میلادی، ترامپ را تحریک کرد تا تلاش‌های وزارت خارجه در خصوص حصول یک توافق موقت با کره شمالی در خصوص برنامه اتمی این کشور را نادیده بگیرد و در عوض از «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی درخواست کند که تمامی سلاح‌های کشتار جمعی خود را کنار بگذارد که این اقدام وی به شکست مذاکرات ترامپ و کیم در «هانوی» و متعاقب آن ایجاد یک وقفه طولانی مدت در مذاکرات دو کشور منجر شد و کره شمالی نیز در این مدت، چندین آزمایش موشکی انجام داد.
طبق این گزارش، بولتون به ابتکار عمل و طرح‌های دیگران همچون طرح مذاکرات کره شمالی و افغانستان هجوم می‌برد و به دنبال پیش بردن منافع و پروژه‌های خود بود که بعنوان نمونه می‌توان به حمایت وی از کودتا علیه دولت «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور ونزوئلا اشاره کرد که به شکست منتهی شد.
طبق این گزارش، قطعاً عدم علاقه ترامپ به فرایند منظم، زمینه را برای ضعف و اختلال عملکرد بولتون فراهم آورده بود. در دوران تصدی بولتون، رئیس‌جمهور آمریکا به طور ناگهانی مسیر خود در خصوص بمباران کردن ایران و همچنین صلح با طالبان را تغییر داد و موضع وی در خصوص چین به اندازه‌ای تغییر میکرد که هماهنگ شدن با آن غیرممکن بود به طوریکه اخیراً به خبرنگاران گفت: «متأسفم، این شیوه مذاکره من است».
واشنگتن‌پست در پایان در خصوص کناره‌گیری بولتون از سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید نتیجه‌گیری کرد چهارمین مشاور امنیت ملی ترامپ، در صورتیکه بتواند کسی را برای این سمت پیدا کند، مجبور است، بسیار منعطف تر از بولتون باشد.
دلایل اخراج جان بولتون؛ ایران، انتخابات 2020، ونزوئلا، طالبان و پیونگ یانگ
مفسران و تحلیلگران ظرف ساعات گذشته دو دسته گزارش منتشر کرده‌اند. عده‌ای
به علل این جابه‌جایی در کاخ سفید اشاره کرده‌اند و دسته دیگر به پیامدهای
احتمالی این جابه‌جایی بر روی سیاست خارجی آمریکا.
«رونالد نلز» مفسر و تحلیلگر "اشپیگل" در واشنگتن در گزارشی پیرامون علل برکناری جان بولتون به پدیده اخراج‌های و جابه‌جایی‌های گسترده در دولت ترامپ پرداخته و به طعنه گفته است که در آمریکا حساب و کتاب اخراج‌ها و جابه‌جایی از دست همه در رفته است و کمتر کسی بر آن است تا این موارد را بشمارد.
دست‌کم جابه‌جایی‌ها در پست «مشاور امنیت ملی کاخ سفید» پرشمار بوده است. جان بولتون سومین مشاور امنیت ملی دولت ترامپ است که پس از ۱۹ ماه ناگزیر به رفتن شده است. ترامپ اعلام کرده است که ظرف روزهای آینده، فرد جدیدی را به جای بولتون معرفی خواهد کرد.
رونالد نلز، مفسر و تحلیلگر اشپیگل چهار علت اصلی برای این تحول سیاسی در کادر دولت ترامپ برمی‌شمارد.
تنش با ایران
جان بولتون درباره توافق هسته‌ای و رویکرد آمریکا در قبال ایران سیاست روشنی را دنبال میکرد. مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید حتی از تغییر نظام در ایران نیز سخن گفته بود و خواستار در پیش‌گرفتن سیاستی تهاجمی در برابر ایران بود.
مفسران اختلاف نظر بر سر رویکرد آمریکا در قبال ایران را از جمله علت‌های این جابه‌جایی در دولت آمریکا می‌دانند.
گفته می‌شود، جان بولتون پس از سرنگونی پهپاد آمریکا توسط ایران و همچنین پس از حمله به نفتکش‌ها در خلیج فارس، خواستار حمله به ایران شده بود.
این در حالی است که ترامپ ده دقیقه پیش از انجام حمله به سه نقطه در ایران، دستور توقف آن را صادر می‌کند. در پی کناره‌گیری یا اخراج بولتون از کاخ سفید، بسیاری از تحلیلگران از احتمال تغییر سیاست آمریکا در قبال ایران سخن گفته و حتی احتمال دیدار ترامپ و «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد را منتفی نمی‌دانند.
این در حالی است که «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا روز سه‌شنبه دهم سپتامبر مدعی شد که جابه‌جایی در کادر سیاسی دولت ترامپ به معنای تغییر سیاست خارجی این کشور و فاصله گرفتن آمریکا از سیاست اعمال فشار حداکثری بر ایران نیست.
مذاکره صلح با طالبان
اخبار منتشر شده در رسانه‌ها حکایت از آن داشتند که اختلاف نظر بین ترامپ و بولتون بر سر مذاکرات صلح با طالبان عملا باعث خاتمه همکاری این دو سیاستمدار شده است.
جان بولتون از همان ابتدا به مذاکرات صلح نمایندگان آمریکا به رهبری «زلمای خلیل‌زاد» با نمایندگان طالبان افغانستان در دوحه، پایتخت قطر با دیده تردید می‌نگریست.
قرار دیدار ترامپ با نمایندگان طالبان در «کمپ دیوید» که برای روز یکشنبه هشتم سپتامبر پیش‌بینی شده بود، اختلاف نظر بین آنها را به اوج رسانده است.
ترامپ گرچه قرار این دیدار را لغو می‌کند، اما نمی‌تواند مانع از جنجال خبری برخاسته از آن در رسانه‌های آمریکا شود. گفته می‌شود که ترامپ زیر فشار جان بولتون قرار دیدار را لغو کرده است.
دیداری که قرار بوده سه روز پیش از سالروز حملات تروریستی یازدهم سپتامبر در خاک آمریکا برگزار شود.
توافق با کره شمالی
بولتون و ترامپ بر سر سیاست آمریکا در قبال مناقشه هسته‌ای با کره شمالی نیز اختلاف نظر داشتند. به باور بولتون، دیدار ترامپ با «کیم جونگ اون» در منطقه مرزی کره شمالی یک خطای سیاسی بوده است.
رئیس جمهوری آمریکا در اوایل تابستان سال جاری (۳۰ ژوئن) با کیم جونگ اون در خاک کره شمالی دیداری کوتاه داشته است.
افزون بر آن، رویکرد ترامپ نسبت به آزمایش‌های موشکی کره شمالی نیز از نگاه جان بولتون خطا بوده است. ترامپ اعلام کرده بود که این آزمایش‌ها نقض قطعنامه‌های شورای امنیت نبوده و تاثیری بر مذاکرات او با رهبر کره شمالی ندارد.
جنگ قدرت در ونزوئلا
در مورد رویکرد آمریکا در قبال بحران سیاسی و جنگ قدرت در ونزوئلا نیز دو سیاستمدار اختلاف نظر داشته‌اند. مفسران و تحلیلگران بین‌المللی و از جمله مفسر یاد شده اشپیگل بر این باور است که سیاست آمریکا در قبال بحران ونزوئلا از سوی جان بولتون طراحی و هدایت شده است.
گفته می‌شود که بولتون به ترامپ تضمین داده بود که با دنبال کردن چنین سیاستی، سقوط دولت «نیکلاس مادورو» رئیس جمهور در ونزوئلا ظرف مدت کوتاهی به وقوع خواهد پیوست.
تداوم جنگ قدرت در ونزوئلا و ادامه حیات سیاسی دولت مادورو نیز به اختلافات بین بولتون و ترامپ دامن زده است.
کاهش محبوبیت ترامپ
استفن کولینسون مفسر و تحلیلگر شبکه خبری "سی‌ان‌ان" معتقد است: کاهش محبوبیت ترامپ در آمریکا از جمله مواردی بوده که رئیس جمهوری آمریکا را به فکر چاره‌جویی درباره انتخابات سال آینده ریاست جمهوری در آمریکا انداخته است. از نظر او ترامپ برای پیروزی در انتخابات سال آینده دست‌کم به یک موفقیت بزرگ در سیاست خارجی نیاز دارد.
به باور «کولینسون» سیاست آمریکا در برابر چین نیز ناموفق بوده و نه تنها این سیاست باعث تضعیف چین نشده است، بلکه این کشور به رشد خود ادامه داده است.
مفسر سی‌ان‌ان سیاست خارجی دولت ترامپ را در مجموع ناموفق ارزیابی می‌کند. به باور او، این سیاست خارجی باعث تشدید فعالیت‌های ایران در عرصه هسته‌ای شده، آمریکا را حتی گامی به کسب توافق با کره شمالی نزدیک نکرده، امنیت بیشتر افغانستان را در پی نداشته و مادورو نیز همچنان در ونزوئلا در راس قدرت باقی مانده است.
کولینسون به آخرین نظرسنجی‌های فرستنده سی‌ان‌ان آمریکا درباره محبوبیت ترامپ اشاره کرده و معتقد است که ترامپ برای پیروزی در دور آینده انتخابات این کشور نیاز به موفقیت در عرصه سیاست خارجی دارد.
بر اساس این نظرسنجی‌ها میزان محبوبیت ترامپ در آمریکا به زیر ۴۰ درصد کاهش یافته است.
ترامپ در پست توییتری خود به اختلاف‌نظرهای موجود در دولت خود با بولتون نیز اشاره کرده است. اشاره ترامپ به اختلاف نظر بین مایک پمپئو، وزیر امور خارجه خود و همچنین «استیو منوچین» وزیر خزانه‌داری آمریکا با جان بولتون بوده است.
مفسر سی‌ان‌ان به خشنودی پمپئو و منوچین در کنفرانس مطبوعاتی روز سه‌شنبه دهم سپتامبر خود اشاره کرده و نوشته است که این دو به دشواری توانسته بودند خوشنودی خود را از اعلام موضوع خاتمه خدمت بولتون پنهان کنند.
روزنامه "واشنگتن پست" نیز به نقل از یک مسئول بلندپایه در کاخ سفید نوشت که ترامپ ماه های اخیر از دست بولتون به دلیل تبلیغ برای اهداف و خواسته های خاص خود به جای اهداف و خواسته های رئیس جمهور در میان اعضای کنگره به شدت ناراحت و عصبانی بود و برخی مسئولان برجسته دیگر نیز مشاور امنیت ملی را به عدم وفاداری متهم کردند.
خبرگزاری "آسوشیتدپرس" نیز نوشت که روابط ترامپ و بولتون به شکل چشمگیری وخیم شد زیرا بولتون اواخر ماه آگوست مشارکت در یک برنامه تلویزیونی برای دفاع از برخی پروژه های دولت آمریکا را رد کرد.
اختلاف های ترامپ و بولتون فقط محدود به عرصه سیاسی نمی شد به طوری که آسوشیتدپرس گزارش داد که ترامپ که ظاهر اعضای دولتش برایش اهمیت زیادی دارد به افراد نزدیک به خود گفته است که وی از «سبیل» بولتون خوشش نمی آید. ترامپ در این زمینه به افراد نزدیک به خود گفت: این سبیل «برای دولتش مناسب نیست».
