دیپلماسی شهری میانبری برای کمک به دیپلماسی دولتی

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران گفت: تهران با 30 پایتخت کشورهای دنیا خواهرخواندگی دارد و شهرداری تهران به عنوان نهاد عمومی غیردولتی می تواند با برقراری دیپلماسی شهری فارغ از مشکلات دیپلماسی دولتی وارد عمل شود و زمینه های همکاری فرهنگی را در سطح داخلی و خارجی و ترویج بستر صلح شهروندی را فراهم سازد.

به گزارش اعتدال به نقل از  روابط عمومی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، همایش علمی «صلح و دموکراسی» به همت انجمن صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران و دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران در ایوان شمس با سخنرانی شجاع پوریان معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران آغاز شد و اساتیدی چون مصطفی محقق داماد، امیر محبیان، عباس عبدی و صادق زیباکلام، الزامات صلح و دموکراسی و نسبت این دو مفهوم را بررسی کردند.

ولی الله شجاع پوریان معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران ضمن خیرمقدم به اساتید و صاحبنظران، از رویکرد جدید مدیریت شهری سخن گفت و اظهار داشت: بناداریم در وهله اول زمینه مشارکت جدی نخبگان جامعه در تمام تصمیم گیری ها را فراهم کنیم که در این راستا شوراهای راهبردی و اتاق های فکر در موضوعات تخصصی را با حضور اساتیدصاحبنظر تشکیل داده ایم و امیدواریم این اقدامات به افزایش هم افزایی علمی منجر شود.

وی تقویت جایگاه انجمن ها، NGOها، سمن ها و مجموعه های علمی و مردم نهاد دیگر را از ماموریت های این دوره معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران اعلام کرد و افزود: شهرداری تهران در راستای توسعه گفتمان تحول خواهی و دموکراسی خواهی در تهران نیز حمایت جدی از انجمن های علمی خواهد کرد و بنادارد با بهره گیری از مشارکت عملی شهروندان بسیاری از عرصه های مرتبط را به آنان واگذار نماید.

شجاع پوریان، حرکت از تولی گری به سمت تسهیل گری را از دیگر رویکردهای جدید شهرداری تهران دانست و اذعان داشت: متاسفانه درپیش گرفتن سیاست تولی گری مدیریت شهری در دوره گذشته منجر به خطاهای راهبردی بسیاری شده که ما در این دوره بناداریم با تغییر رویکرد به سوی تسهیل گری ضمن فراهم سازی زیرساخت های لازم در حوزه های مرتبط، آن را در اختیار انجیوها و موسسات تخصصی مردمی قرار دهیم.

وی با اشاره به برنامه های اخیر شهرداری تهران خاطرنشان کرد: توسعه پاتوق های گفت وگو در شهر برای نخستین بار در تابستان امسال در قالب برنامه های شادستان کلید خورد که عرصه ای را برای گفت و گو و انتقال تجارب بزرگان به نسل های جوان آماده می کند.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به خواهرخواندگی تهران با 30 پایتخت کشورهای دنیا گفت: شهرداری تهران به عنوان نهاد عمومی غیردولتی می تواند با برقراری دیپلماسی شهری -که از مشکلات دیپلماسی دولتی برخوردار نیست- در سطح داخلی و خارجی وارد عمل شود و زمینه های همکاری را فراهم سازد.

وی بستر صلح شهروندی را از کلیدواژه های دیپلماسی شهری دانست و افزود: تحقق و ترویج بستر صلح شهروندی با کمک شهرداری ها آسان تر اتفاق می افتد و تلاش می کنیم در خدمت فرهیختگان باشیم.

شجاع پوریان خواهان بهره گیری از ظرفیت انجمن جامعه شناسی ایران برای فعال سازی دیپلماسی کشور جهت ترویج گفت و گو، صلح و دموکراسی شد.

همچنین سید حسین سراج زاده رییس انجمن جامعه شناسی ایران نیز در خصوص تاریخچه این انجمن و رسالت آن در زمینه تبیین امکان و زمینه های تحقق زندگی مبتنی بر صلح و مسالمت توضیحاتی ارائه داد.

در این نشست علمی، محقق داماد، از جایگاه صلح در ادیان مسیحیت و اسلام گفت‌ و مفهوم خدا را به معنای «صلح» دانست، امیر محبیان در پاسخ به این پرسش که آیا تلازمی میان صلح و دموکراسی وجود دارد، لازمه شکل‌گیری دموکراسی را شکلی از صلح برشمرد. عباس عبدی از نگاه واقع‌گرایانه، رابطه دموکراسی و صلح را بررسی کرد و اینکه در سطح ملی و بعد بین‌المللی، دموکراسی چه انعکاسی در وقوع صلح دارد و سرانجام، صادق زیباکلام به این پرسش پرداخت که چرا هنوز در خاورمیانه خشونت امری مقدس است؟

  محقق داماد: خدا یعنی صلح

آیت الله مصطفی محقق داماد، رئیس گروه حقوق دانشگاه تهران سخنان خود را با این اشاره آغاز کرد که مجمع ملل و بعدها سازمان ملل براساس طرح امانوئل کانت، فیلسوف آلمانی برای شکل‌گیری صلح پایدار بنا شد. وی با بیان اینکه اما پس از رساله کانت درباره صلح پایدار تا امروز قریب به 130 جنگ تنها در آلمان، کشور کانت رخ داده است، این پرسش را مطرح کرد که آیا صلح پایدار ممکن نیست؟ وی در ادامه، این پرسش را در حوزه الهیات دنبال کرد که خداوند، دین و انبیا چه پیشنهادی برای انسان دارند؛ آیا باهم بجنگند یا با صلح در کنار هم زندگی کنند؟

این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه قرآن به ما می‌گوید اگر انسان دو نکته «ایمان وعمل صالح» را رعایت کند، بشر به سوی صلح و دوستی می‌رود، اضافه کرد: هیچ کدام از این دو اصل به تنهایی جواب نمی‌دهد و ایمان و عمل صالح باید در کنار هم باشند و بخوبی تفسیر شوند تا ما احترام به جز خود، احترام به انسان‌های دیگر و تواضع را بیاموزیم و عملی کنیم. وی، ایمان و عمل صالح را این طور معنا کرد: ایمان یعنی پناه آوردن به دامن خدایی که نامش صلح است، سلام نام خداوند است و خدا یعنی صلح، یعنی سلام، آرامش و اسلام یعنی تسلیم شدن در مقابل صلح و آرامش.


محبیان: تلازم صلح و دموکراسی

امیر محبیان، استاد دانشگاه و رئیس پژوهشگاه راهبردی آریا، در سخنان خود، لازمه شکل‌گیری دموکراسی را شکلی از صلح دانست و تأکید کرد که در محیط آشوب، عقل از میان می‌رود و امکان حل منازعه دیگر وجود نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه دموکراسی یک روش عقلانی مدیریت تعارض است، ریشه بروز جنگ‌ها را پیچیده‌تر از آن چیزی دانست که در تاریخ مطرح می‌شود و گفت: جنگ‌ها ریشه‌های دیگری غیر از غیردموکراتیک بودن دولت‌ها دارند، چنان که در آلمان هیتلری، این احساس تبعیض و فقدان عدالت تاریخی بود که باعث شد همه ملت آلمان پشت سر هیتلر  با دنیا بجنگند.

محبیان با اشاره به اینکه دموکراسی موجب صلح نمی‌شود، عامل اصلی صلح در جهان امروز را هزینه‌های سنگین جنگ دانست و اضافه کرد: اقتصاد و هزینه‌های سنگین جنگ، عامل بازدارنده وقوع جنگ بوده است، از این رو صلح‌طلبی امروز برای فرار از هزینه‌هاست. وی با اشاره به اینکه دموکراسی‌ها نیز با هم می‌جنگند، به جنگ فنلاند و انگلیس یا پاکستان و هندوستان اشاره کرد و گفت: تفاهم که دموکراسی می‌تواند باعث شکل‌گیری آن شود، می‌تواند مانع بروز جنگ شود، همچنین وجود عدالت یا احساس عدالت نیز می‌تواند عامل دیگر در جلوگیری از بروز جنگ باشد، زیرا هر نوع تبعیض مانند بذر کینه‌ای است که سرانجام از خاک بیرون خواهد آمد.

 

 رابطه صلح و دموکراسی به روایت عباس عبدی

عباس عبدی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر اجتماعی، از منظری واقع‌گرایانه، اثرات دموکراسی در فرآیند داخلی که مانع بروز جنگ می‌شود را ارزیابی کرد. بر این اساس، وی با اشاره به اینکه دموکراسی خشونت را در داخل کشور کم می‌کند، خشونت را تقابل منافع از طریق تخاصم شخصی به جای استفاده از روش‌های قانونی معنا کرد و گفت: دموکراسی تضاد منافع را از میان نمی‌برد، بلکه این تضاد را روان می‌کند، اما در محیط‌های غیردموکراتیک بر تعارض‌ها سرپوش گذاشته می‌شود تا هنگامی که ناگهان سرریز می‌کند.

عبدی با اشاره به اینکه دموکراسی مبتنی بر مشارکت است، اضافه کرد: اگر انسان مشارکت نکند، نمی‌توانید با او ارتباط برقرار کنید، زیرا مشارکت درک متقابل، اعتماد و تفاهم میان انسان‌ها را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود حل اختلاف کمتر به سمت خشونت برود.

عبدی، تدوین قوانین منصفانه، دستگاه قضایی مستقل و تقویت فردیت در عین تقویت هویت ملی را از دیگر ویژگی‌های دموکراسی‌ها دانست و تأکید کرد: در دموکراسی هزینه خشونت بالا است، زیرا قوانین منصفانه است و اختلافات جزئی است، همچنین قوه قضائیه مستقل وجود دارد و در نهایت اینکه در دموکراسی‌ها مردم درآمد بالایی دارند.

وی با بیان اینکه همه اینها در موازنه و توزیع قدرت بازتاب می‌یابد، اظهار کرد: در دموکراسی قدرت انحصاری نیست و در نهایت همه این شرایط باعث می‌شود که دموکراسی به روش‌های مسالمت‌آمیز حل اختلافات کمک می‌کند و وقتی در داخل از جنگ دور شویم، به طریق اولی در سطح بین‌المللی‌ نیز دموکراسی‌ها سعی می‌کنند به سمت صلح سوق پیدا کنند.

 

زیباکلام: تقدس خشونت در خاورمیانه

صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران به این موضوع پرداخت که چرا همچنان خشونت در خاورمیانه مقدس شمرده می‌شود؟ وی با اشاره به اینکه در غرب، پس از جنگ جهانی اول و خسارت‌های مادی و انسانی شدید آن، پرسش از چرایی جنگ مطرح شد، افزود: اما در کشوری مانند ایران یا دیگر کشورهای خاورمیانه اساساً چنین پرسشی مطرح نشد.

زیباکلام با اشاره به کتاب یک نویسنده انگلیسی که معتقد بود هیچ انقلاب خشونت‌آمیزی نمی‌تواند صلح به همراه داشته باشد، به تجربه انقلاب اکتبر روسیه و انقلاب اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: اساساً پیش از بروز انقلاب‌ها، در زندان‌ها و هنگام شکنجه‌ها کسی با انقلابیون با زبان دیگری غیر از خشونت سخن نگفته بود و به همین دلیل بود که آنان زبان دیگری را نمی‌دانستند.

وی با تأکید بر اینکه با استفاده از خشونت نمی‌توان به دموکراسی رسید، برخی  اعدام‌های پس از انقلاب را ناشی از وجود خشونت پیش از انقلاب دانست و اضافه کرد: نه تنها انقلابیون زبان دیگری جز خشونت نمی‌دانستند، بلکه اپوزیسیون آنان نیز اشتهای سیری ناپذیری برای خشونت داشتند.

این نشست با برپایی جلسه پرسش و پاسخ درباره زمینه های صلح و دموکراسی و مسائل مرتبط حوزه داخلی و خارجی پایان یافت.